Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa ra thông báo về việc mở cửa miễn phí nhiều bảo tàng, nhà hát và làng văn hóa trong 3 ngày. Quyết định này nhằm mục đích khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động văn hóa, từ đó góp phần gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

Thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, trong khuôn khổ kỷ niệm những ngày lễ lớn của đất nước, người dân có thể tham quan miễn phí tại các bảo tàng, nhà hát và làng văn hóa trực thuộc Bộ. Đây là hoạt động thiết thực nhằm giúp người dân tiếp cận với các giá trị văn hóa, nghệ thuật, đồng thời thể hiện sự trân trọng và phát huy di sản văn hóa của đất nước.

Việc mở cửa miễn phí các bảo tàng, nhà hát và làng văn hóa không chỉ mang lại cơ hội cho người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, tiếp cận và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của dân tộc, mà còn thể hiện sự nỗ lực của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa. Bộ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định rằng, những hoạt động này sẽ góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, từ đó kêu gọi sự tham gia tích cực của cộng đồng trong việc gìn giữ những giá trị văn hóa quý báu của dân tộc.

Người dân có thể tận dụng thời gian này để thăm quan, tìm hiểu về văn hóa, lịch sử của Việt Nam thông qua các hiện vật, tác phẩm nghệ thuật và các chương trình biểu diễn nghệ thuật đặc sắc. Mời quý vị tham khảo thông tin từ các nguồn chính thống của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để nắm bắt lịch trình và địa điểm cụ thể.

Đây cũng là dịp để người dân, đặc biệt là các bạn trẻ, hiểu hơn về giá trị của hòa bình, độc lập và chủ quyền của dân tộc, từ đó nuôi dưỡng tình yêu nước và niềm tự hào dân tộc. Thông qua hoạt động này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hy vọng sẽ tiếp tục nhận được sự ủng hộ và tham gia tích cực của người dân trong việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam.

Cục Di sản Văn hóa (Bộ VHTTDL) vừa đưa ra yêu cầu khẩn trương tới các địa phương về việc tăng cường các biện pháp bảo vệ và phòng chống nguy cơ trộm cắp hiện vật tại các bảo tàng và di tích. Tình trạng mất cắp hiện vật, bao gồm cả những hiện vật và cổ vật có giá trị cao, tại một số bảo tàng và di tích đã liên tục được các cơ quan quản lý Nhà nước cảnh báo.

Gần đây, Cục Di sản Văn hóa đã gửi công văn đến các địa phương, yêu cầu rà soát lại các phương án và biện pháp phòng chống đối với nguy cơ trộm cắp hiện vật. Đồng thời, các bảo tàng và di tích cũng được yêu cầu tăng cường chủ động ứng phó với tình hình thiên tai và khí hậu diễn biến phức tạp, bất thường, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro đối với việc giữ gìn và bảo vệ di sản văn hóa, di tích, bảo tàng và hiện vật.

Một số biện pháp cụ thể đã được Cục Di sản Văn hóa đề nghị, bao gồm tăng cường rà soát các phương án và biện pháp phòng chống thiên tai, cháy, nổ và trộm cắp. Kiểm tra, bảo dưỡng và duy trì thường xuyên trang thiết bị kỹ thuật nhằm bảo vệ và bảo đảm tuyệt đối an toàn cho tài liệu và hiện vật đang được lưu giữ và trưng bày tại bảo tàng và di tích, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Các địa phương có cơn bão số 3 đi qua được yêu cầu khẩn trương kiểm tra, đánh giá và sớm có biện pháp khắc phục hậu quả gây ra đối với các di tích và bảo tàng trên địa bàn. Các biện pháp gia cố, gia cường và xử lý các khu vực có nguy cơ sạt lở, các thiết bị kỹ thuật bị hư hỏng, có khả năng gây cháy, nổ… để bảo đảm an toàn cho công trình di tích, bảo tàng, hiện vật và người sử dụng cũng cần được triển khai.

Bên cạnh đó, Cục Di sản Văn hóa cũng yêu cầu đánh giá và rà soát toàn bộ hiện trạng công trình bảo tàng, di tích, khu trưng bày ngoài trời, công trình phụ trợ liên quan và toàn bộ hệ thống cây xanh,…để xây dựng phương án xử lý phòng ngừa và ngăn chặn nguy cơ hư hại và mất an toàn.

Về phòng chống nguy cơ mất hiện vật, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu tăng cường tuyên truyền và phổ biến kiến thức cho đội ngũ nhân viên bảo tàng, ban quản lý di tích, người trực tiếp trông coi di tích và khách tham quan. Đồng thời, phân công lãnh đạo trực tại bảo tàng và di tích để bảo đảm việc theo dõi, giám sát và ứng phó kịp thời với các nguy cơ rủi ro…

Như vậy, việc tăng cường bảo vệ và phòng chống nguy cơ trộm cắp hiện vật tại các bảo tàng và di tích đang trở thành vấn đề cấp thiết. Cục Di sản Văn hóa hy vọng rằng với những biện pháp cụ thể và quyết liệt, tình trạng mất cắp hiện vật sẽ được ngăn chặn và di sản văn hóa của đất nước sẽ được bảo vệ một cách tốt nhất.

Một tác phẩm nghệ thuật độc đáo và gây tranh cãi của nghệ sĩ Ý Maurizio Cattelan đã trở thành nạn nhân của sự vô ý và thiếu hiểu biết của một du khách tại bảo tàng Centre-Pompidou Metz ở miền đông nước Pháp. Tác phẩm có tên Comedian, bao gồm một quả chuối tươi được dán trên tường, đã bị ăn mất vào ngày 12.7.

Theo thông báo của bảo tàng, du khách này đã ăn quả chuối mà không có sự cho phép của nghệ sĩ hoặc bảo tàng. Đội an ninh của bảo tàng đã hành động nhanh chóng và bình tĩnh theo đúng quy trình nội bộ để xử lý tình huống. Chỉ vài phút sau khi quả chuối bị ăn, tác phẩm nghệ thuật đã được lắp lại với một quả chuối mới, vì quả chuối là một yếu tố dễ hỏng cần được thay thế thường xuyên theo yêu cầu của Cattelan.

Đây không phải là lần đầu tiên Comedian bị khách ăn. Năm 2019, tại hội chợ nghệ thuật Art Basel Miami, một nghệ sĩ trình diễn đã ăn quả chuối của tác phẩm này trước sự chứng kiến của hàng trăm người. Sự kiện này đã trở thành một trong những khoảnh khắc nổi bật nhất trong thế giới nghệ thuật.

Comedian được mô tả là một tác phẩm nghệ thuật thể hiện sự phi lý của đầu cơ tài chính và sự mong manh của các hệ thống kiến thức làm nền tảng cho thị trường nghệ thuật. Nghệ sĩ Cattelan đã sử dụng quả chuối như một biểu tượng cho sự mong manh và ngắn ngủi của giá trị nghệ thuật.

Centre-Pompidou Metz khẳng định nghệ sĩ Cattelan cảm thấy thất vọng vì du khách coi quả chuối là món ăn. Phòng trưng bày không thông báo vụ việc với cảnh sát, có lẽ vì tính chất nhẹ nhàng của sự việc.

Này là một phần của một chuỗi các sự kiện bất ngờ liên quan đến Comedian. Năm 2022, một sinh viên nghệ thuật đã ăn quả chuối từ Bảo tàng Nghệ thuật Leeum ở Seoul, Hàn Quốc. Gần đây, vào tháng 11.2023, một nhà sưu tập người Trung Quốc đã mua Comedian với giá 6,24 triệu USD tại một cuộc đấu giá trước khi ăn quả chuối.

Centre-Pompidou Metz nhận định có lẽ đây là tác phẩm nghệ thuật bị ‘ăn nhiều nhất’ trong 30 năm qua. Sự việc này một lần nữa đặt ra câu hỏi về giá trị và ý nghĩa của nghệ thuật đương đại, và liệu chúng ta có thể tìm thấy ý nghĩa trong những tác phẩm như Comedian.

Thông tin về Centre-Pompidou Metz và các chương trình nghệ thuật của họ có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của bảo tàng.

Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La đã và đang nỗ lực giữ gìn, phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc, đồng thời lan tỏa sâu rộng truyền thống lịch sử và bản sắc văn hóa đến cộng đồng. Đây là một biểu hiện cụ thể của tinh thần trách nhiệm và tình yêu với nghề, xuất phát từ tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc coi trọng công tác bảo tồn di sản văn hóa. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh rằng di sản văn hóa là linh hồn trường tồn của một dân tộc.

Thực hiện các nội dung đột phá về bảo tồn văn hóa phi vật thể, bảo tồn di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh, quản lý hiện vật, tư liệu, Chi bộ Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực. Đồng chí Ngô Thị Hải Yến, Bí thư Chi bộ, Giám đốc Bảo tàng và Thư viện tỉnh cho biết, Chi bộ có 45 đảng viên, thường xuyên tổ chức các cuộc sinh hoạt chuyên đề với nội dung phù hợp với tình hình thực tiễn của cơ quan. Mỗi cán bộ, đảng viên đều cụ thể hóa và đăng ký 2-3 phần việc làm theo Bác, cụ thể và sát với nhiệm vụ chuyên môn.

Trong giai đoạn 2016-2024, đã có 15 di sản văn hóa phi vật thể của Sơn La được công bố và đưa vào danh mục quốc gia. Đáng chú ý, nghệ thuật Xòe Thái đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Ngoài ra, có 10 di tích được xếp hạng; hơn 35.000 hiện vật, tư liệu được bảo quản tại Bảo tàng Sơn La. Mỗi năm, đơn vị này nghiên cứu, sưu tầm thêm từ 200 đến 300 hiện vật, tư liệu phục vụ trưng bày.

Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La cũng chú trọng ứng dụng số hóa di sản vào công tác chuyên môn. Đơn vị tiến hành kiểm kê đồng bộ, số hóa, chuẩn hóa tư liệu, hiện vật và đưa đến công chúng qua website hoặc mã QR-Code. Chi bộ đã chỉ đạo triển khai nhiều hoạt động quảng bá, giới thiệu về cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh, trưng bày cố định chuyên đề “Bác Hồ với nhân dân các dân tộc Sơn La”, giới thiệu hiện vật, hình ảnh quý về tình cảm của Bác đối với đồng bào, cũng như tình cảm của đồng bào các dân tộc Sơn La dành cho Bác.

Trong 2 năm (2023 và 2024), Chi bộ đã triển khai mô hình “Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương tại điểm Di tích quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La” cho học sinh các trường tiểu học, THCS, THPT trên địa bàn tỉnh. Đơn vị cũng tổ chức 154 cuộc giáo dục truyền thông, thu hút trên 320.000 lượt học sinh, sinh viên và chiến sĩ các lực lượng vũ trang tham gia.

Bằng tinh thần trách nhiệm và tình yêu với nghề, Chi bộ Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La đang từng ngày học và làm theo Bác bằng những việc làm cụ thể, thiết thực trong gìn giữ lịch sử, văn hóa và lan tỏa hình ảnh Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại đến với mỗi người dân. Qua đó, hun đúc tình yêu quê hương, đất nước từ những giá trị di sản bền vững.

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đang trở thành xu hướng tất yếu đối với các bảo tàng trên thế giới, nhằm hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Tại Việt Nam, các bảo tàng cũng cần thiết phải có một phòng chuyển đổi số để góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

Trong chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan, TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã chia sẻ quan điểm rằng đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết có một phòng chuyển đổi số. Kinh nghiệm của Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, cho thấy rằng việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng.

Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm: số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu. Các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao. Đây chính là nơi thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Vậy nhưng, tại Việt Nam, hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng. Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết, nhằm tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững. Việc này sẽ giúp các bảo tàng tại Việt Nam có thể bắt kịp với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số, đồng thời góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững.

Xem thêm: Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng