Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đang phải đối mặt với áp lực từ chức ngày càng tăng sau thất bại của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) tại cuộc bầu cử Thượng viện ngày 20-7. Theo báo Yomiuri, ông Ishiba đang cân nhắc việc từ chức tùy thuộc vào kết quả đàm phán thương mại với Mỹ.

Trong cuộc họp với các cộng sự thân cận vào tối 22-7, Thủ tướng Nhật Bản cho biết sẽ trình bày cách chịu trách nhiệm về thất bại trên sau khi đạt được giải pháp cho đàm phán thương mại. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị đẩy nhanh sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố đạt thỏa thuận thương mại với Tokyo vào sáng 23-7.

Ông Ishiba sẽ có cuộc họp then chốt với ba cựu thủ tướng có ảnh hưởng lớn trong LDP để thảo luận về nguyên nhân dẫn đến kết quả bầu cử bết bát và yêu cầu hợp tác điều hành chính phủ. Tại cuộc bầu cử Thượng viện, liên minh cầm quyền của Đảng LDP và Komeito chỉ giành 47 ghế, kém mốc 50 ghế cần thiết để duy trì thế đa số tại Thượng viện Nhật Bản.

Thất bại này làm suy yếu vị thế của ông Ishiba và tạo ra rạn nứt sâu sắc trong nội bộ đảng cầm quyền. Cứu cánh duy nhất cho ông Ishiba là phản ứng tích cực của giới chính trị, doanh nghiệp và người dân Nhật Bản với thỏa thuận thương mại Tokyo vừa đạt với Washington.

Theo tuyên bố của ông Trump, Tokyo cam kết đầu tư 550 tỉ USD vào Mỹ để đổi lấy mức giảm thuế quan từ 25% xuống còn 15%. Thỏa thuận cũng bao gồm việc Nhật Bản mở cửa thị trường cho ô tô, nông sản Mỹ và thành lập liên doanh khí tự nhiên hóa lỏng tại Alaska.

Phản ứng tích cực trên thị trường tài chính Nhật Bản đã tạo ra hy vọng cho ông Ishiba, nhưng ông vẫn tỏ ra thận trọng với thỏa thuận mới đạt được.

Trong bối cảnh hiện nay, các thỏa thuận thương mại quốc tế đang trở thành tâm điểm chú ý hơn bao giờ hết. Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa các quốc gia bằng việc áp thuế quan cao hơn cho đến khi họ đồng ý ký kết các thỏa thuận mới với Mỹ. Tuy nhiên, quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia diễn ra như thế nào và liệu những hành động mạnh mẽ của ông Trump có làm thay đổi cách thức tiến hành các cuộc đàm phán hay không?

Jason Langrish, một nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Canada, cho biết rằng những lời đe dọa áp thuế của ông Trump đã làm xấu đi bầu không khí trong phòng đàm phán. Ông giải thích rằng gần đây, trong thời kỳ chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bản địa đang gia tăng, các thỏa thuận thương mại đã trở nên mang tính phòng thủ và buộc tội nhiều hơn. Ông Langrish, người đã giúp Canada ký kết các thỏa thuận thương mại với EU và Ấn Độ, cho biết rằng điều này trái ngược với cách thức các thỏa thuận như vậy được đạt được trước đây. Theo truyền thống, các cuộc đàm phán thương mại thường mang tính tích cực vì bạn đang nâng cấp một thỏa thuận vốn đã có hiệu quả giữa hai quốc gia.

Một cựu đàm phán viên thương mại khác, Karl Falkenberg, người đã nhiều năm làm đại diện cho EU trong các cuộc đàm phán, nói rằng ông Trump ‘không chấp nhận luật chơi’. Ông không có ý khen ngợi, nhưng ông Trump chắc chắn sẽ coi đó là một lời khen.

Vậy chính xác thì các cuộc đàm phán thương mại được tiến hành như thế nào? Điều gì diễn ra trong các phòng họp kín? Quá trình đàm phán thương mại thường bắt đầu với việc mỗi bên chỉ định một trưởng đoàn đàm phán. Các nhóm được bố trí cho mỗi bàn đàm phán, có thể bao gồm các vấn đề như thuế quan, quy định, và mua sắm chính phủ. Mỗi bàn đàm phán sẽ có một thành viên phụ trách riêng.

Ông Langrish nói rằng sau đó, ‘cuộc đua bắt đầu’, lưu ý rằng các thỏa thuận thường mất nhiều năm để hoàn tất. Đối với ông Falkenberg, một ngày làm việc điển hình trong các cuộc đàm phán gồm một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, nhưng ông cho biết đã từng ‘rời văn phòng lúc 5 giờ sáng’.

Mặc dù các bộ phim chính trị truyền hình thường phóng đại các xung đột trong đàm phán, nhưng hầu hết những người trong ngành đều nói rằng công việc thực sự diễn ra âm thầm, trong nhiều giờ thương lượng chiến lược, cả cho và nhận. Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết rằng yếu tố quan trọng nhất trong đàm phán là sự tin tưởng. Bà nói rằng bạn sẽ không bao giờ có được 100% sự tin tưởng, bởi vì mỗi bên đều có các mục tiêu quốc gia riêng. Nhưng nếu bạn cảm thấy có thể chia sẻ không chính thức các đề xuất với phía bên kia, và điều đó sẽ không bị rò rỉ ra báo chí hay lan truyền đến các bên liên quan, thì sẽ dễ dàng hơn để đi đến một kết thúc thành công.

Tuy nhiên, trong khi các yếu tố nội bộ trong phòng đàm phán có vai trò quan trọng, thì những gì đang diễn ra bên ngoài thế giới mới chính là thứ có thể quyết định sự thành – bại của một thỏa thuận. Ông Langrish chỉ ra rằng có những người phản đối một thỏa thuận được ký kết, chẳng hạn như một lĩnh vực kinh tế có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, hoặc phe đối lập chính trị trong nước.

Bà Cutler nói thêm rằng điều khiến các nhóm đàm phán của Mỹ gặp khó khăn chính là việc ông Trump muốn họ ký kết các thỏa thuận mới với hầu hết các quốc gia trong một khoảng thời gian rất ngắn. Lời khuyên của bà Cutler dành cho Tổng thống Donald Trump và những người thân cận ông là hãy ngưng sử dụng mạng xã hội, vì việc quá công khai một cuộc đàm phán có thể gây ảnh hưởng đến tiến trình.

Trong khi đó, khi thuế quan của Mỹ dường như liên tục tăng giảm một cách khó hiểu, giới luật sư thương mại trên toàn thế giới đang rất được săn đón.

Ngày 26/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo về các cuộc điện đàm riêng rẽ với lãnh đạo Thái Lan và Campuchia, đạt được thỏa thuận ngừng bắn giữa hai nước. Ông Trump cho biết các cuộc điện đàm diễn ra rất tốt, trong đó ông đã thông báo với Thủ tướng Campuchia về cuộc trao đổi với Thái Lan và Quyền Thủ tướng nước này.

Cả hai bên đều thể hiện mong muốn ngừng bắn và hòa bình ngay lập tức. Ông Trump cũng cho biết Thái Lan và Campuchia muốn nối lại đàm phán thương mại với Mỹ, nhưng ông xem đây là chưa phù hợp cho đến khi giao tranh chấm dứt. Theo Tổng thống Trump, hai bên đã đồng ý gặp nhau ngay lập tức và nhanh chóng thống nhất một thỏa thuận ngừng bắn và cuối cùng là hòa bình.

Ông Trump cũng bày tỏ mong chờ việc ký kết các thỏa thuận thương mại với cả hai bên khi mọi việc hoàn tất và hòa bình được thiết lập. Các cuộc điện đàm diễn ra khi ông Trump đang thăm Scotland. Trước đó, Hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc đã họp kín vào ngày 25/7 để thảo luận về tình hình căng thẳng biên giới Thái Lan – Campuchia.

Đại diện của cả Thái Lan và Campuchia đều có mặt tại cuộc họp. Liên Hợp Quốc đã kêu gọi các bên kiềm chế tối đa và tránh leo thang tình hình, sau khi giao tranh nghiêm trọng dọc theo biên giới Thái Lan – Campuchia đã khiến hàng chục nghìn người phải sơ tán và gây ra thương vong dân sự, bao gồm cả trẻ em.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres ngày 26/7 đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về các cuộc giao tranh vũ trang tiếp diễn ở biên giới giữa Thái Lan và Campuchia. Ông kêu gọi hai bên ngay lập tức đồng ý ngừng bắn và giải quyết các vấn đề thông qua đối thoại nhằm hướng tới một giải pháp lâu dài cho vấn đề biên giới.

Ông Guterres cũng bày tỏ sự sẵn sàng hỗ trợ mọi nỗ lực hướng tới giải quyết hòa bình tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Campuchia. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực, cũng như việc bảo vệ dân thường trong các cuộc xung đột.