Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu hàng đầu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết để đối mặt với những thách thức này.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng. Điều này đòi hỏi phụ huynh và các chuyên gia giáo dục phải có cái nhìn sâu sắc và toàn diện về vấn đề này.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng. Việc hiểu rõ những thủ thuật này sẽ giúp phụ huynh và các chuyên gia giáo dục có thể chủ động phòng ngừa và hỗ trợ trẻ.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn.

Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân. Điều này đòi hỏi phụ huynh cần có cái nhìn sâu sắc về các mối quan hệ của con cái mình và có cách tiếp cận phù hợp.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ. Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.

Trong thời gian gần đây, một loạt các vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc trực tuyến và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã được ghi nhận, gây ra sự hoang mang trong dư luận xã hội. Để đối phó với tình hình này, các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã đưa ra nhiều khuyến nghị về việc tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Tiến sĩ Vũ Thu Hương, một chuyên gia giáo dục và nguyên giảng viên tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, cho biết rằng trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này khiến các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. Vì vậy, việc trang bị kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo trực tuyến là vô cùng quan trọng.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, một chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường của Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cũng đồng tình với quan điểm trên. Ông cho rằng trẻ em thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. Do đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường để giáo dục trẻ về an toàn trên không gian mạng.

Thầy Nguyễn Đức Phú, một giáo viên kỹ năng sống tại Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Lúc này, thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu, kiên nhẫn lắng nghe là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường là chìa khóa để giúp trẻ vị thành niên tránh xa những cạm bẫy trực tuyến và phát triển một cách an toàn trong thời đại số.

Để biết thêm thông tin về cách bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin đáng tin cậy như UNICEF hoặc CISA.

Diễn đàn giáo dục với chủ đề ‘Nuôi dưỡng thân – tâm – tuệ giúp con vững vàng trong thế kỷ 21’ đã diễn ra thành công với sự tham gia của hơn 150 phụ huynh, giáo viên và các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực giáo dục, y tế và sáng tạo. Sự kiện này tập trung thảo luận về những giải pháp nuôi dưỡng trẻ toàn diện trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chóng.

Các chuyên gia đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nuôi dưỡng thân, tâm, tuệ phải đi chung với nhau để giúp trẻ phát triển toàn diện. GS.TS.BS. Đinh Xuân Anh Tuấn, Trưởng khoa Nội Hô hấp, Bệnh viện Cochin, Paris (Pháp), đã ví von trẻ tuổi mới lớn như một cánh đồng xanh, cần phải được nuôi dưỡng đúng cách để phát triển tốt. Ông cho rằng mặc dù ‘thân’ quan trọng, nhưng vẫn cần phải làm gì đó cho ‘trí’ phát triển, giúp trẻ có khả năng tìm được câu giải đáp thích hợp nhất với bao nhiêu câu hỏi trong cuộc sống.

Bên cạnh đó, bác sĩ Nguyễn Trí Đoàn, Trưởng Khoa Nhi tại Hệ thống phòng khám Quốc tế Victoria Healthcare, cũng nhấn mạnh thêm tầm quan trọng của ba trụ cột lành mạnh cho trẻ mầm non, bao gồm miễn dịch khỏe, dinh dưỡng cân bằng và lối sống lành mạnh. Theo thống kê, trẻ dễ mắc cảm, cúm, nhiễm khuẩn khoảng 8-10 lần mỗi năm. Do đó, việc xây dựng một nền tảng sức khỏe vững chắc cho trẻ ngay từ đầu là điều vô cùng quan trọng.

Trong khuôn khổ chương trình, các chuyên gia giáo dục, nghệ thuật, sáng tạo đã cùng đối thoại về tương lai của giáo dục trong thời đại mới. Nghệ sĩ Thanh Bùi, Nhà sáng lập Embassy Education, cho rằng cần phải tư duy lại câu hỏi nên giáo dục các con trẻ như thế nào để giúp chúng phát triển tốt nhất. Ông cho rằng mỗi đứa trẻ là một phiên bản riêng, đặc biệt, và việc so sánh trẻ này với trẻ kia là một điều không nên làm.

Ông Christopher Vũ, Giám đốc sáng tạo Việt Nam tinh hoa, cũng cho rằng việc thi cử đang trở thành áp lực với trẻ em và trẻ cần có thêm không gian sáng tạo để phát triển toàn diện. Bà Trần Tuệ Tri, Đồng sáng lập và Cố vấn cấp cao Vietnam Brand Purpose, cho rằng điều quan trọng của giáo dục hôm nay là có thể cho trẻ em nội lực, khả năng tự học, xây dựng phẩm chất tốt và có thể giải quyết vấn đề để có thể thích ứng được với những thay đổi liên tục của xã hội.

Diễn đàn đã kết thúc với nhiều thông tin và giải pháp quý giá cho việc nuôi dưỡng trẻ toàn diện trong thế kỷ 21. Các chuyên gia đã thống nhất rằng việc nuôi dưỡng thân, tâm, tuệ phải đi chung với nhau để giúp trẻ phát triển tốt nhất. Qua đó, diễn đàn cũng kêu gọi các phụ huynh, giáo viên và các chuyên gia giáo dục cần phải chung tay để giúp trẻ em Việt Nam trở thành những công dân toàn cầu với đầy đủ kỹ năng và kiến thức để thành công trong thế kỷ 21. Thông tin thêm về diễn đàn và các chuyên gia tham gia có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của sự kiện.

Sau sáp nhập, các đơn vị đoàn xã, phường ở khu vực phía Bắc của tỉnh Thái Nguyên đang nỗ lực tổ chức hoạt động hè cho thiếu nhi một cách ý nghĩa, an toàn và bổ ích. Mặc dù gặp khó khăn về nhân sự, kinh phí và địa bàn rộng, nhưng với tinh thần ‘đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên’, các đoàn viên thanh niên đã chủ động vượt khó để duy trì và nâng cao chất lượng hoạt động hè cho thiếu nhi.

Tại phường Đức Xuân, sau khi sáp nhập, có hơn 2.000 thiếu nhi về sinh hoạt tại địa phương. Đoàn Thanh niên phường đã tổ chức tập huấn cho các bí thư chi đoàn và xây dựng mô hình ‘sinh hoạt cụm dân cư’ với các ‘đội hình lưu động tổ chức sinh hoạt hè’. Chương trình sinh hoạt hè được triển khai tại một điểm mỗi tuần, tập trung vào các nội dung như trò chơi dân gian, vẽ tranh, dạy kỹ năng sống, tuyên truyền phòng, chống đuối nước, xâm hại trẻ em… Không chỉ là vui chơi, các hoạt động này còn giúp các em rèn luyện kỹ năng, nâng cao hiểu biết pháp luật và gắn kết cộng đồng dân cư sau sáp nhập. Đoàn phường đã tổ chức được 34 buổi sinh hoạt hè. Cùng với việc tổ chức vui chơi, Đoàn phường còn chú trọng giáo dục kỹ năng phòng tránh tai nạn thương tích, an toàn giao thông và kỹ năng ứng phó với thiên tai.

Bên cạnh đó, Đoàn thanh niên các xã, phường cũng chủ động kết nối với các đội hình tình nguyện ‘Mùa hè xanh’ từ các trường đại học, cao đẳng để tổ chức ‘Chiến dịch tình nguyện mùa hè xanh 2025’ tại xã Cẩm Giàng. Các sinh viên tình nguyện đã hỗ trợ tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa như lớp dạy tiếng Anh, kỹ năng sống, múa hát; khám sức khỏe, khám mắt cho hơn 600 người dân trong xã; giúp gia đình bị ảnh hưởng bởi lũ lụt thu hoạch lúa, xây dựng công trình thắp sáng đường quê; thăm, tặng quà Mẹ Việt Nam anh hùng… Chi tiết về Chiến dịch tình nguyện mùa hè xanh 2025 đã cho thấy sự nỗ lực và tận tâm của các đoàn viên thanh niên trong việc mang lại lợi ích cho cộng đồng.

Những sân chơi hè cũng giúp phụ huynh yên tâm hơn trong khoảng thời gian con không phải đến trường. Vượt qua khó khăn về nhân sự, kinh phí, địa bàn rộng sau sáp nhập, nhiều xã, phường đã duy trì và nâng cấp các mô hình sinh hoạt hè đặc trưng, như: ‘Bãi tắm an toàn’, ‘Hè an toàn – Bé vui khỏe’, ‘Sân chơi dân vũ’… Đặc biệt, các hoạt động mang yếu tố văn hóa dân tộc như dạy múa bát, hát Then, đàn Tính… cũng được duy trì, giúp các em hiểu và yêu hơn bản sắc quê hương. Tìm hiểu về các khóa học kỹ năng sống và văn hóa có thể giúp các em phát triển toàn diện hơn.

Những buổi sinh hoạt hè được duy trì sau sáp nhập không chỉ là nỗ lực trong công tác đoàn, mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm, sự quan tâm toàn diện của chính quyền, tổ chức xã hội đối với thế hệ tương lai. Dù còn nhiều khó khăn về nhân lực, điều kiện tổ chức, nhưng với tinh thần xung kích, linh hoạt và trách nhiệm, Đoàn xã, phường phía Bắc Thái Nguyên đang khẳng định sức trẻ, sự linh hoạt, bền bỉ của tổ chức Đoàn trong giai đoạn chuyển mình sau sáp nhập trong việc gìn giữ những mùa hè đầy tiếng cười cho trẻ em. Để biết thêm thông tin về các hoạt động của Đoàn thanh niên, vui lòng truy cập tuoitrethainguyen.vn.

Cô Tô Liên, một giáo viên cấp 3 giàu kinh nghiệm với 30 năm giảng dạy tại Trung Quốc, đã chia sẻ những quan sát và suy nghĩ sâu sắc về tiềm năng của những học sinh ‘khó bảo’ trong việc trở thành những người thành công trong tương lai. Với kinh nghiệm chủ nhiệm của hàng chục lớp học và đã tiếp xúc với nhiều thế hệ học sinh, cô Liên đã nhận ra một thực tế rằng một số học sinh từng bị đánh giá là cá biệt lại đạt được nhiều thành tựu đáng kể khi trưởng thành.

Cô Liên đưa ra 5 lý do chính giải thích cho hiện tượng này. Thứ nhất, những học sinh này thường không phù hợp với phương pháp học truyền thống, nhưng lại có khả năng thích nghi vượt trội với môi trường thực tế. Mặc dù có thể không giỏi trong việc học thuộc lòng hay không thể ngồi yên trong thời gian dài, nhưng khi bước ra ngoài xã hội, những đặc điểm này lại trở thành lợi thế đáng kể.

Thứ hai, những học sinh này thường có khả năng quan sát tinh tế về tâm lý và phản ứng của người khác. Việc thường xuyên bị nhắc nhở và đánh giá có thể khiến họ trở nên nhạy cảm với thái độ của giáo viên, bạn bè, và người lớn xung quanh. Khả năng quan sát và phản ứng linh hoạt này giúp họ dễ dàng thích nghi, biết cách điều chỉnh hành vi, và tạo thiện cảm khi cần thiết.

Thứ ba, động lực muốn khẳng định bản thân là một yếu tố quan trọng. Nhiều học sinh từng bị đánh giá thấp thường có một tinh thần vượt lên hoàn cảnh rất mạnh mẽ. Họ muốn chứng minh rằng mình có thể thành công theo cách riêng, không cần phải giống với tiêu chuẩn thông thường.

Thứ tư, những học sinh này thường có trải nghiệm thất bại sớm, giúp họ trưởng thành nhanh hơn. Việc phải đối mặt với khó khăn, nhận điểm kém, hoặc từng bị kỷ luật là những trải nghiệm giúp họ rèn luyện sự kiên cường và khả năng ứng phó với nghịch cảnh.

Cuối cùng, họ dám thử nghiệm, dám đối mặt với sai lầm và học hỏi từ chính những sai lầm đó. Không bị ràng buộc bởi các chuẩn mực khắt khe, một số học sinh có cá tính dám thử làm việc từ sớm, thử kinh doanh, hoặc thử những con đường ít người chọn.

Cô Liên nhấn mạnh rằng với vai trò là một giáo viên, cô luôn mong muốn học sinh của mình phát triển trong một môi trường lành mạnh, nơi họ có thể rèn luyện cả kiến thức và đạo đức. Tuy nhiên, sau nhiều năm quan sát, cô nhận ra rằng việc đánh giá một học sinh chỉ dựa vào thái độ trong lớp học hoặc điểm số chưa hẳn đã phản ánh hết tiềm năng của các em. Mỗi học sinh có một con đường riêng, và sự thành công trong cuộc sống đôi khi đến từ chính những khác biệt từng bị xem là vấn đề.