Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc lần thứ V-2025 đã diễn ra từ ngày 24/6 đến 7/7 tại Hà Nội, với sự tham gia của 25 vở diễn từ 21 đơn vị nghệ thuật trên cả nước. Điểm nổi bật của liên hoan là sự kết hợp giữa các loại hình sân khấu truyền thống như chèo, cải lương, dân ca Nghệ Tĩnh, ca kịch Huế, bài chòi miền Trung.

## Nghệ thuật Sâu Sắc và Lay Động

Vở “Con về với mẹ” (chèo Hà Nam) là một câu chuyện ấm áp về người mẹ già mong muốn tìm hài cốt của con trai mình, người con đã hy sinh vì Tổ quốc và người công an âm thầm giúp bà.

## Hình tượng Người Công An trong Nghệ thuật

Trong “Bến sông trăng” (chèo Hưng Yên), hình tượng người công an được đưa về với đời sống làng xã đương đại. Người công an là người giữ mạch truyền thống, gìn giữ sự yên ấm của một xóm nhỏ.

## Sự Kết hợp của Chất liệu Dân Gian

Liên hoan đã giới thiệu nhiều vở diễn với sự kết hợp của chất liệu dân gian và đề tài hiện thực, mang đến một góc nhìn mới về hình tượng người công an trong nghệ thuật.

## Một Số Vở Diễn Nổi Bật

– Vở “Không gục ngã” (dân ca Nghệ Tĩnh) nói về người chiến sĩ công an tham gia phá án bị nghiện ma túy nhưng đã đứng lên làm lại từ đầu.
– Vở “Lạc lối” (ca kịch Huế) chọn hình tượng chiến sĩ an ninh cảm hóa được người phạm tội để anh trở thành vỏ bọc tin cậy giúp phá đại án vận chuyển ma túy.
– Vở “Trò chơi của quỷ” (bài chòi – Bình Định) sử dụng chính trò chơi bài chòi dân gian để ẩn dụ về thủ đoạn tội phạm công nghệ cao và cuộc đấu trí giữa công an và kẻ phản động đội lốt văn hóa.

## Đánh giá và Nhận định

Liên hoan không chỉ là một sự kiện nghệ thuật mà còn là dịp để nhận ra rằng giữ gìn bản sắc không chỉ bằng cách phục dựng quá khứ, mà còn bằng cách kể câu chuyện của hôm nay bằng ngôn ngữ của cha ông.

##

Một cảnh trong vở chèo “Trái tim màu đỏ” của Nhà hát chèo Quân đội

Sở Văn hóa – Thể thao TP.HCM dự kiến tổ chức tọa đàm “100 năm gia tộc Minh Tơ” trong năm 2025, nhằm tôn vinh những đóng góp của gia tộc này trong việc gìn giữ và phát triển nghệ thuật cải lương tuồng cổ.

Nỗ lực giữ gìn di sản

Nghệ sĩ Thanh Sơn, một thành viên của gia tộc Minh Tơ, đang giảng dạy tại khoa Sân khấu – Điện ảnh của Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP.HCM. Ông đã sáng lập đoàn “Hậu duệ Minh Tơ” để tạo điều kiện cho thế hệ trẻ được học tập và rèn luyện kỹ năng diễn xuất. Nghệ sĩ Thanh Sơn chia sẻ rằng gia tộc ông đã và đang thực hiện ước mơ “Việt hóa” và định hình phong cách tuồng cổ từ tác phẩm sử Việt, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

NSND Quế Trinh tiếp nối thực hiện công việc quảng bá nghệ thuật của gia đình

Đào tạo và sáng tạo không ngừng

Các thành viên của gia tộc Minh Tơ đều đã và đang dốc sức vào công tác đào tạo thế hệ nghệ sĩ trẻ, không chỉ trong gia đình mà còn với các học viên đến từ bên ngoài. Các lớp dạy hát, dạy vũ đạo và dạy các kỹ năng trình diễn tuồng vẫn được tổ chức thường xuyên. Nhiều nghệ sĩ trẻ từ gia tộc Minh Tơ đã trở thành những diễn viên trụ cột trong nhiều chương trình biểu diễn.

NSƯT nhạc sĩ Minh Tâm chia sẻ về những đóng góp của gia đình nghệ sĩ Đức Phú trong việc phát triển âm nhạc cho cải lương tuồng cổ, sử dụng âm nhạc ngũ cung của nghệ thuật đờn ca tài tử. Hiện nay, ông đang kế thừa và truyền lại những giá trị này cho thế hệ trẻ.

Tầm nhìn tương lai

PGS-TS Trần Yến Chi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới trong khuôn khổ truyền thống để giữ gìn và phát triển nghệ thuật cải lương tuồng cổ. Bà kỳ vọng rằng các thế hệ nghệ sĩ trẻ sẽ tiếp tục tư duy sáng tạo và kết hợp các yếu tố hiện đại vào việc trình diễn để thu hút khán giả trẻ.

NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao TP.HCM, cho rằng tọa đàm “100 năm gia tộc Minh Tơ” sẽ là dịp để nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển của nghệ thuật cải lương tuồng cổ tại TP.HCM. Tọa đàm cũng sẽ cung cấp những bài học quý về phương pháp sáng tác, truyền nghề và cách tiếp cận mới trong việc trình diễn nghệ thuật.

Để giữ cho nghệ thuật cải lương tuồng cổ phát triển, PGS-TS Trần Yến Chi đề xuất gia tộc Minh Tơ nên tiếp tục đầu tư cho “Sân khấu học đường”, mang nghệ thuật đến gần hơn với thế hệ trẻ.

Sân khấu Thiên Đăng đã tham gia dự án “Từ tai đến mắt” (Ear To Eye), một sáng kiến nhân văn của nhóm nghệ thuật Hello Sunbox và Viện Goethe TP HCM, hướng tới khán giả yếu thế, đặc biệt là người khiếm thị.

Một bước tiến mới trong nghệ thuật sân khấu

Dự án này tạo sự đồng cảm mạnh mẽ và mở ra không gian tiếp cận sân khấu cho người khiếm thị. Họ không chỉ được trải nghiệm nghệ thuật mà còn được hòa mình vào thế giới của vở diễn thông qua xúc giác, thính giác và cảm xúc.

Khán giả khiếm thị gặp gỡ NSƯT Thành Lộc

Sự sẻ chia của các nghệ sĩ

NSƯT Thành Lộc và nhạc sĩ Trương Khoa đã tài trợ vé xem kịch cho người khiếm thị, thể hiện tinh thần sẻ chia và giúp họ tiếp cận nghệ thuật.

Với sự hỗ trợ của nhóm Hello Sunbox, người khiếm thị được tiếp cận vở diễn thông qua mô hình sân khấu thu nhỏ và thiết bị hỗ trợ nghe riêng. Họ có thể “sờ” và hình dung bố cục mỹ thuật, không gian dàn cảnh, cũng như theo dõi chuyển động, ánh sáng, trang phục, hành động trên sân khấu qua tai nghe.

NSƯT Ca Lê Hồng đánh giá cao dự án “Từ tai đến mắt”, cho rằng người khiếm thị hoàn toàn có thể cảm nhận nghệ thuật nếu có sự hỗ trợ phù hợp.

Sự kiện này không chỉ giúp người khiếm thị trải nghiệm nghệ thuật mà còn thể hiện cam kết về sứ mệnh xã hội của sân khấu Thiên Đăng.

NSƯT Thành Lộc chia sẻ rằng nghệ thuật không chỉ là để nhìn mà còn là để cảm nhận bằng trái tim.