Đã nửa thế kỷ trôi qua kể từ khi chiến tranh kết thúc, nhưng ký ức về những ngày tháng ác liệt vẫn còn vẹn nguyên trong tâm trí của những người cựu binh Quảng Trị. Những vết thương chiến tranh trên cơ thể họ vẫn còn đau nhức, nhưng tinh thần thép và trái tim can trường của họ vẫn là nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ hôm nay.

Tại vùng đất Vĩnh Linh, Quảng Trị, nơi được biết đến với tên ‘Lũy thép’ trong kháng chiến chống Mỹ, chúng tôi đã có cơ hội gặp gỡ cựu binh Trần Bá Minh Xượng, người lính từng đi qua nhiều chiến trường ác liệt. Ông Xượng nhập ngũ năm 1960 và hoạt động bí mật trong lòng địch tại Gia Lai trong suốt 15 năm. Những ký ức về đồng đội, về những ngày tháng chiến tranh khốc liệt vẫn còn hiện rõ trong tâm trí ông.

Ông Xượng nhớ lại: ‘Ngày đó, tôi lên đường với cái cuốc, cái xẻng thay súng đạn. Ai cũng không biết sợ chi hết, chỉ mong Tổ quốc sạch bóng thù’. May mắn trở về sau chiến tranh, nhưng cơ thể ông vẫn còn mang những mảnh đạn và di chứng của chất độc màu da cam. Những vết thương đó không chỉ tồn tại trên cơ thể mà còn in sâu trong ký ức của ông.

Chúng tôi cũng có dịp gặp gỡ ông Võ Văn Hoãn, cựu binh từng tham gia trận đánh tại Thành cổ Quảng Trị. Ông Hoãn bị nhiễm chất độc da cam và vẫn còn những dấu tích tàn khốc của chiến tranh trên cơ thể. Ông nhớ lại: ‘Lúc đó mình không sợ gì hết, chỉ có một suy nghĩ là phải đánh để đất nước hòa bình, vì dân mà chiến đấu’. Tâm hồn ông vẫn vẹn nguyên những ký ức về đồng đội và những ngày tháng chiến tranh.

Ông Trần Đình Liền, cựu binh từng chỉ huy xe tăng trong trận đánh Cửa Việt, Quảng Trị, vẫn giữ được phong thái dứt khoát của người chỉ huy năm xưa. Ông Liền nhập ngũ năm 1967 và trực tiếp điều khiển xe tăng xông pha giữa làn bom đạn. Đến nay, trên cơ thể ông vẫn còn nhiều mảnh đạn chưa thể lấy ra. Những vết thương chiến tranh trên cơ thể ông là minh chứng cho sự hy sinh và lòng quả cảm của thế hệ cha anh.

Ông Nguyễn Văn Minh, cựu binh từng bị trúng mảnh bom ở mắt, vẫn còn nhớ rõ ký ức về những người bạn cùng vào sinh ra tử. Ông Minh bật khóc khi nhớ lại: ‘Tôi nằm giữa hố bom, tưởng mình chết rồi. Cạnh tôi, anh em hy sinh hết cả. Một người bạn thân, trước khi mất đã nắm tay tôi nói: ‘Sống thay phần tao”. Những câu chuyện như thế là tiếng nói sâu lắng từ trái tim của những người đã từng trải qua chiến tranh.

Những câu chuyện của các cựu binh Quảng Trị là minh chứng sống động cho sự hy sinh và lòng quả cảm của thế hệ cha anh. Trong hành trình tri ân của thế hệ trẻ hôm nay, sự xúc động hiện lên trong ánh mắt, trong từng lời thăm hỏi giản dị mà chan chứa nghĩa tình, tất cả như nhắn gửi rằng lòng biết ơn luôn mãi được khắc ghi trong tim.

Nhân dịp kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sỹ, báo Dân trí đã phối hợp với Bệnh viện 19-8 (Bộ Công an), Công ty Cổ phần Dược phẩm Pharmacity tổ chức chương trình khám sức khỏe và tặng quà cho các cựu chiến binh tại Quảng Trị. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những hy sinh của các thế hệ cha anh sẽ luôn được ghi nhớ. Những nỗ lực tri ân và giúp đỡ các cựu chiến binh là cách để thể hiện lòng biết ơn và trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay.

Hai người sống cùng nhà với 4 người bạn bị đâm chết gần Đại học Idaho vào năm 2022 đã chia sẻ câu chuyện của họ lần đầu tiên vào ngày thứ Tư. Họ mô tả cảm giác mất mát, tội lỗi và sợ hãi khi đối mặt với bi kịch khủng khiếp đó. Dylan Mortensen, một trong những người ở cùng nhà còn sống, đã phát biểu qua nước mắt và hơi thở gấp tại phiên tòa tuyên án Bryan Kohberger, 30 tuổi, người đã thú nhận tội giết người này tháng và được miễn tử hình theo thỏa thuận nhận tội.

Anh ta dự kiến sẽ bị tuyên án tù chung thân vào ngày thứ Tư. Mortensen mô tả việc phải ngủ trên giường của mẹ cô sau khi xảy ra vụ sát hại, sợ đến mức không dám nhắm mắt. ‘Nếu tôi chớp mắt, có thể ai đó đang ở đó’, cô nói. Câu chuyện của Mortensen và người bạn cùng phòng còn sống khác, Bethany Funke, đã hé lộ về những giờ phút đầy sợ hãi và bối rối sau khi vụ tấn công xảy ra.

Một trong những điều bí ẩn kéo dài trong vụ sát hại tháng 11/2022 là tại sao cả Mortensen và Funke không gọi cảnh sát trong hơn bảy giờ sau khi tấn công. Mortensen nói với điều tra viên rằng cô đã nhìn thấy một người đàn ông đeo mặt nạ di chuyển trong nhà vào nửa đêm nhưng đã lui vào phòng của mình. Cô đã nhắn tin cho các bạn cùng phòng và khi không nhận được phản hồi, cô đã ẩn náu trong phòng của Funke cho đến khoảng trưa, khi bạn bè đến nhà và phát hiện ra thi thể của một trong những nạn nhân.

Tại tòa án vào ngày thứ Tư, Mortensen không nói về những gì cô đã chứng kiến đêm đó. Nhưng Funke, người đã viết một tuyên bố được đọc tại tòa án bởi một người bạn, đã mô tả cảm giác tội lỗi khi không làm nhiều hơn, nói rằng cô không biết gì về những gì đã xảy ra ở tầng trên. ‘Nếu tôi biết, tôi chắc chắn sẽ gọi cảnh sát ngay lập tức’, Funke nói trong tuyên bố của mình. ‘Tôi vẫn mang theo rất nhiều hối hận và tội lỗi vì không biết gì về những gì đã xảy ra và không gọi ngay lập tức, ngay cả khi tôi hiểu rằng điều đó sẽ không thay đổi được gì, ngay cả khi các nhân viên y tế đã ở ngay bên ngoài cửa’.

Các gia đình của ba nạn nhân cũng đã phát biểu tại tòa án trong phiên tuyên án vào ngày thứ Tư. Một số thân nhân đã nói trực tiếp với Kohberger, người mặc đồ tù màu cam và nhìn họ khi họ phát biểu nhưng không phản ứng rõ ràng. Một số người đã nói cởi mở về khả năng anh ta sẽ phải đối mặt với bạo lực thể chất trong tù.

Steve Goncalves, cha của một trong những nạn nhân, Kaylee Goncalves, đứng trước bục phát biểu hướng về Kohberger và nói rằng ông sẽ tiếp tục tránh nói tên của anh ta và chỉ sử dụng các chữ cái đầu của tên anh ta. ‘Với thời gian, bạn sẽ chỉ còn là hai chữ cái đầu, bị lãng quên như gió’, ông Goncalves nói. ‘Không có ai đến thăm, không có gì ngoài hai chữ cái đầu trên một bia mộ không đánh dấu’.

Jazzmin Kernodle đã mô tả những khoảnh khắc quan trọng mà cô đã hy vọng sẽ trải qua với em gái mình, Xana Kernodle, một trong những nạn nhân. ‘Xana không có tương lai xứng đáng’, cô nói. ‘Cô ấy sẽ không thể làm phù dâu trong đám cưới của tôi, người dì tuyệt vời với những đứa con tương lai của tôi. Tôi sẽ không bao giờ nghe tiếng cười của cô ấy hoặc thấy cô ấy làm sáng lên một căn phòng nữa, nhưng tôi sẽ mang theo cô ấy trong suốt cuộc đời mình’.

Gia đình của Ethan Chapin, nạn nhân nam duy nhất, cho biết họ sẽ không tham dự phiên tuyên án. Mẹ của Kohberger đã có mặt trong phòng tòa án và theo dõi khi các thân nhân và bạn bè của nạn nhân phát biểu, đôi khi rùng rợn và trong một trường hợp cụ thể, đặt tay lên đầu.

Khi Kim Cheeley, bà của nạn nhân Madison Mogen, phát biểu tại tòa án, bà đã bao gồm một sự tham chiếu đồng cảm đến gia đình của Kohberger. ‘Tâm hồn tôi đau đớn cho những người bạn cùng phòng của các nạn nhân và gia đình của những nạn nhân khác, và cũng cho gia đình của người phạm tội’, Cheeley nói.

Các gia đình của nạn nhân đã bày tỏ quan điểm khác nhau về thỏa thuận nhận tội, với một số người cho rằng họ hy vọng Kohberger sẽ bị tuyên án tử hình, và những người khác bày tỏ sự nhẹ nhõm rằng họ có thể tránh một phiên tòa dài và man rợ. Thỏa thuận nhận tội cũng đã để lại nhiều câu hỏi về vụ việc không được giải quyết, với Kohberger thú nhận tội giết người nhưng không làm sáng tỏ động cơ của mình.

Chị gái của Goncalves, Alivea Goncalves, đã chất vấn Kohberger trong tuyên bố tại tòa án để có được câu trả lời. ‘Ở đâu là vũ khí giết người?’ cô hỏi. ‘Lời nói cuối cùng của Kaylee là gì?’ ‘Bạn có cảm thấy gì không?’

Ở làng chài Ōtsuchi, Nhật Bản, một biểu tượng cảm động về sự kết nối giữa người sống và người chết đã ra đời. Đó là chiếc điện thoại gió, hay còn gọi là “kaze no denwa”, được tạo ra bởi Itaru Sasaki, một nhà thiết kế sân vườn.

Câu chuyện về chiếc điện thoại gió bắt đầu vào năm 2010, khi dân số của làng chài Ōtsuchi là 16.000 người. Trên ngọn đồi ở Ōtsuchi, một bốt hướng ra biển với chiếc điện thoại quay số màu đen đã được lắp đặt. Mọi người có thể dùng điện thoại gió để “gọi” cho những người thân yêu đã mất của mình, chia sẻ những lời chưa nói hoặc tìm kiếm sự liên lạc vượt ra ngoài thế giới vật lý.

Itaru Sasaki đã tạo ra chiếc điện thoại gió này sau khi mất anh họ vào năm 2010. Tuy nhiên, chính sự kiện đau thương này đã thôi thúc ông tạo ra một công cụ để giúp mọi người vượt qua nỗi đau mất mát. Vào ngày 11/3/2011, trận động đất và sóng thần đã làm thay đổi cuộc sống của hàng nghìn người ở Ōtsuchi. Hơn 19.000 người thiệt mạng, hàng triệu người không có nước sạch và điện, hơn 120.000 tòa nhà bị phá hủy.

Đối với nhiều người, nỗi đau buồn được biểu hiện theo những cách khác thường. Điện thoại gió của Sasaki đã trở thành một công cụ xoa dịu nỗi đau cho những người mất người thân. Ông quyết định mở cửa khu vườn của mình cho công chúng và mời những người đang đau buồn đến sử dụng điện thoại gió.

Nhiều người đến đây để trò chuyện, hy vọng người thân của họ có thể nghe thấy nỗi lòng của mình. Số khác đến bày tỏ mong muốn của bản thân, số khác nữa đến để thông báo rằng những người còn sống đang sống rất tốt và mong họ yên nghỉ. Qua những cuộc trò chuyện này, điện thoại gió đã trở thành một cầu nối giữa người sống và người chết.

Sau thảm họa sóng thần, điện thoại gió của Sasaki đã được hơn 30.000 người ghé thăm. Hiện tại, các bốt điện thoại tương tự đã được lắp đặt trên toàn thế giới, với 265 bốt chỉ tính riêng tại Hoa Kỳ và 111 bốt khác trên thế giới. Điều này cho thấy rằng, ý tưởng về điện thoại gió đã chạm đến trái tim của nhiều người.

Điện thoại gió không chỉ giúp người đau buồn vượt qua mất mát mà còn trở thành một biểu tượng của sự kết nối giữa người sống và người chết. Nó giúp người ta tin rằng người thân bên kia thế giới có thể nghe thấy nỗi lòng của mình. Thông qua chiếc điện thoại gió, mọi người có thể bày tỏ tình cảm và tìm kiếm sự an ủi trong những giây phút khó khăn.

Ngày nay, điện thoại gió đã trở thành một phần quan trọng trong văn hóa của nhiều quốc gia. Mọi người đến thăm điện thoại gió không chỉ để cầu nguyện cho người thân đã mất mà còn để tìm kiếm sự bình an trong tâm hồn. Đối với những người đã mất, điện thoại gió là một cách để họ được nhớ đến và được yêu thương.

Tóm lại, điện thoại gió là một biểu tượng cảm động về sự kết nối giữa người sống và người chết. Qua chiếc điện thoại gió, mọi người có thể bày tỏ tình cảm và tìm kiếm sự an ủi trong những giây phút khó khăn. Với hơn 30.000 người ghé thăm và hàng trăm bốt điện thoại trên toàn thế giới, điện thoại gió đã trở thành một phần quan trọng trong văn hóa của nhiều quốc gia.