Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu hiện nay, quản trị trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một mặt trận mới trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Cả hai quốc gia đều nhận thức sâu sắc rằng AI không chỉ đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế mà còn liên quan chặt chẽ đến an ninh quốc gia.
Trung Quốc vừa đưa ra đề xuất thành lập Tổ chức Hợp tác AI thế giới tại Hội nghị AI thế giới 2025 diễn ra gần đây tại Thượng Hải. Mục tiêu chính của tổ chức này là thúc đẩy việc sử dụng AI một cách an toàn và toàn diện. Đồng thời, tổ chức này cũng nhắm đến việc thu hẹp khoảng cách số và khoảng cách trí tuệ giữa các quốc gia. Bắc Kinh kỳ vọng rằng tổ chức này sẽ trở thành nền tảng quan trọng để các quốc gia tăng cường hợp tác về đổi mới sáng tạo, khai thác tối đa tiềm năng của AI, và cùng nhau đạt được sự phát triển cũng như thịnh vượng chung. Qua đó, Trung Quốc thể hiện kế hoạch cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ bằng cách tự định vị mình là quốc gia đi đầu trong việc thúc đẩy AI vì lợi ích chung của toàn cầu.
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã nhấn mạnh nguy cơ của tình trạng ‘độc quyền’ AI và kêu gọi các quốc gia cần hợp tác chặt chẽ trong việc quản trị công nghệ này. Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng Washington sẽ ‘làm mọi điều cần thiết’ để dẫn đầu trong lĩnh vực AI. Điều này bao gồm việc đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc trong các cơ quan quản trị quốc tế, nhằm đảm bảo vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Hiện tại, thế giới chưa có quy định toàn cầu mang tính ràng buộc đối với việc phát triển AI. Trong bối cảnh đó, Trung Quốc đang kêu gọi xây dựng thêm hạ tầng số sử dụng năng lượng sạch và thống nhất các tiêu chuẩn về năng lực điện toán. Nước này cũng ủng hộ vai trò của doanh nghiệp trong việc xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật về an ninh, công nghiệp, và đạo đức liên quan đến AI.
Một điểm nổi bật trong kế hoạch hành động của Trung Quốc là nhấn mạnh đến tính ‘cởi mở’. Điều này được thể hiện qua sự thành công của DeepSeek hồi đầu năm 2025. Công ty khởi nghiệp này đã tung ra các mô hình AI có năng lực gần tương đương với đối thủ OpenAI của Mỹ. Đặc biệt, DeepSeek cho phép mọi người tải về và tùy chỉnh miễn phí các mô hình AI này, thể hiện một cách tiếp cận cởi mở và hợp tác trong phát triển AI.
Ở phía bên kia, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch hành động về trí tuệ nhân tạo. Kế hoạch này bao gồm một loạt sáng kiến và khuyến nghị chính sách nhằm củng cố vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ trong lĩnh vực này. Kế hoạch tập trung vào việc cắt giảm các quy định về AI để thúc đẩy đổi mới, xây dựng cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ, và biến phần cứng lẫn phần mềm của nước này thành ‘nền tảng tiêu chuẩn’ cho các đổi mới về AI trên thế giới.
Tuy nhiên, các nhà lập pháp và lãnh đạo công nghệ tại Mỹ hiện còn chia rẽ về việc làm sao cân bằng giữa yếu tố an toàn và tốc độ phát triển trong lĩnh vực AI. Sự tranh cãi này cho thấy thách thức không nhỏ trong việc quản trị AI và đảm bảo sự phát triển của công nghệ này một cách an toàn và có trách nhiệm. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về AI ngày càng gay gắt, cả Mỹ và Trung Quốc đều đang nỗ lực để định hình tương lai của công nghệ này, cũng như thiết lập các chuẩn mực và quy định phù hợp cho sự phát triển của AI trên toàn cầu.